نقص دیواره بین بطنی – بیماری VSD

سوراخ بین بطنی یا همان بیماری VSD (به انگلیسی Ventricular Septal Defect‎) یکی از بیماری های مادرزادی قلب است. از لحاظ آماری VSD شایع ترین نقص مادرزادی قلب محسوب میشود. در ادامه به این بیماری ، علائم ، تشخیص و روش های درمان آن میپردازیم.

نقص دیواره بین بطنی – VSD

بیماری VSD (نقص دیواره بین بطنی) در واقع نقصی است که در سپتوم بین بطن چپ و راست به وجود خواهد آمد. سپتوم نیز دیوار جداکننده نواحی راست و چپ قلب می­باشد. گاهی از نقص­ های دیواره ای به عنوان سوراخ قلب نیز یاد می­شود. این اختلال اغلب در نوزادان تازه متولد شده به صورت نقصی مادرزادی مشاهده می­گردد و بروز آن در کودکان بزرگتر و یا افراد بالغ با توجه به بسته شدن خود به خوبی این سوراخ، بسیار کمتر خواهد بود.

در واقع دیواره بین بطنی بعد از تولد نوزاد برای عدم ترکیب خون کم اکسیژن با خون سرشار از اکسیژن بسته خواهد شد و در صورتی که به هر دلیلی این سوراخ بسته نشود فشار درون قلب دچار افزایش شده و یا اکسیژن بدن پایین خواهد آمد . این پدیده نقص دیواره بین بطنی یا بیماری VSD نام دارد.

علت بیماری VSD

اگر چه هنوز مشخص نشده است که این نقص به چه دلیل در بدن فرد ظاهر می شود اما بی شک عوامل ژنتیکی در آن بی تاثیر نخواهند بود. با وجود آن که احتمال ایجاد مشکل از سوی نقص دیواره بین بطنی بزرگ وجود خواهد داشت خیلی از VSD های کوچک خود به خودی درمان می­گردند. گاهی نیز ممکن است برای آن که از عوارض نقص دیواره بین بطنی متوسط ​​یا بزرگتر در امان بود در اوایل زندگی به درمان با جراحی نیاز باشد.

علائم نقص دیواره بین بطنی (VSD)

ظهور علائم و نشانه های نقص جدار بطنی به طور معمول در طی روزهای اول و یا نهایتا ماه­های اولیه زندگی نوزاد اتفاق خواهد افتاد.

گاهی عواملی زیر میتوانند نشانه ای از بیماری VSD باشند :

• سوء تغذیه
• تنگی نفس
• عدم رشد کافی
• خستگی زودهنگام

چه زمان باید به یک پزشک متخصص قلب مراجعه نمود؟

در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر در کودک خود، توصیه می­شود فورا به یک فوق تخصص قلب مراجعه کنید:

• چنانچه کودک در زمان غذا خوردن یا بازی کردن خیلی زود خسته شود؛
• کودک وزن نمی گیرد؛
• به هنگام غذا خوردن یا گریه کردن دچار تنگی نفس می­شود؛
• نفس کشیدن او به صورت خیلی تند و مقطع است.

در رابطه با افراد بزرگسال نیز علائم زیر زنگ خطری برای بروز این نقص دیواره بین بطنی خواهند بود:

• اگر در زمان کار کردن و یا خوابیدن دچار تنگی نفس می­گردید؛
• اگر ضربان قلب شما به صورت سریع و نامنظم است؛
• و اگر مدام احساس ضعف و غش دارید.

تشخیص سوراخ بین بطنی – بیماری VSD

برخی مواقع ممکن است این بیماری در زمان تولد نوزاد از سوی پزشک به دلیل کوچکی نقص قابل تشخیص نباشد. در چنین صورتی بسته به اندازه سوراخ و سایر نقایص مرتبط با قلب، زمان تشخیص متفاوت خواهد بود.

در زمان معاینه بیمار از سوی پزشک این امکان وجود خواهد داشت که با استفاده از استتوسکوپ بتوان سوفل قلبی (صدای ناهنجار قلب) را تشخیص داد. برخی مواقع اولتراسوند نیز راهی برای تشخیص نقص دیواره بین بطنی پیش از تولد نوزاد خواهد بود.

گاهی اوقات نیز حتی تا سن بلوغ نیز امکان تشخیص نقص دیواره بین بطنی وجود نخواهد داشت.

به طور معمول نقص جدار بطنی، ناراحتی قلبی را به همراه خواهد داشت و از این رو به کمک استتوسکوپ دکتر قادر به تشخیص صدای ناهنجار آن می­باشد. در صورتی که پزشک در رابطه با مشکل قلبی تردید داشته باشد به بیمار توصیه خواهد نمود که تست­هایی را انجام دهد. در ادامه با این تست­ها آشنا خواهیم شد:

اکوکاردیوگرام (اکو قلب)

به کمک اکو قلب می­توان یک تصویر ویدئویی از قلب تهیه نمود. این آزمون امواج صوتی، راهی برای تشخیص نقص جدار بطنی، اندازه، محل، شدت نقص و دیگر نقایص قلبی خواهد بود. تشخیص نقص دیواره بین بطنی در جنین نیز از راه اکوکاردیوگرافی جنین امکان پذیر می­باشد.

الکتروکاردیوگرام (ECG)

تست الکتروکاردیوگرام ، همان نوار است که به واسطه این تست از طریق الکترودهای متصل به پوست امکان ثبت فعالیت الکتریکی قلب وجود خواهد داشت و از این رو راحت­تر می­توان نقص‌های قلبی یا ریتم قلب را تشخیص داد.

اشعه ایکس قفسه سینه

با استفاده از تصویر اشعه ایکس از قفسه سینه، پزشک قادر به تشخیص نقص­های موجود در قلب و ریه نظیر بزرگ شدن قلب و تجمع مایع در ریه خواهد بود.

کاتتریزاسیون قلب

طی این تست لوله­ای نازک و منعطف به رگ­های خونی در کشاله ران یا بازو راه داده خواهند شد تا از این طریق به قلب برسند. از طریق این آزمایش امکان تشخیص بیماری­های قلبی مادرزادی و عملکرد دریچه­ های قلب و حفره­های آن برای پزشک وجود دارد.

پالس اکسیمتری

در این روش میزان اکسیژن درون خون به واسطه گیره کوچک روی انگشت محاسبه خواهد شد.

درمان نقص دیواره بین بطنی

موقعیت و اندازه سوراخ در انتخاب روش درمانی مناسب برای درمان VSD بسیار تاثیر گذار است. براس تصمصم گیری در مورد روش VSD به صورت جراحی یا اینترونشن لازم است که دکتر فوق تخصص قلب کودکان که در زمینه مداخلات قلبی (اینترونشن) تخصص دارد مشورت نمایید. به این دلیل که اکثر بیماران VSD میتوانند با روش آنژیوگرافی و بدن نیاز به جراحی درمان شوند.

درمان VSD بدون جراحی

به منظور بستن سوراخ دیواره بین بطنی در بسیاری از نوزادان به عمل جراحی نیازی نخواهد بود. لذا ممکن است بعد از معاینه نوزاد تشخیص پزشک با توجه به سایز بسیار کوچک سوراخ دیواره بین بطنی به درمان خود به خودی این نقص باشد.در حال حاضر بیشتر انواع پری ممبرانوس, زیر آئورتی و عضلانی از طریق آنژیوگرافی و در کت لب توسط پزشک فوق تخصص با مهارت اینترونشن درمان میشوند.

درمان VSD با جراحی

جراحی برای نوزادان با وزن کم و سوراخ بزرگ که امکام درمان آنها با روش اینترونشن وجود ندارد به عنوان آخرین روش درمانی انجام میشود. در صورتی که نوزاد به عمل جراحی نیاز داشته باشد به طور معمول در سال اول زندگی مورد این عمل جراحی قرار خواهد گرفت. غالبا افرادی که به نقص دیواره بین بطنی متوسط ​​یا بزرگ دچار هستند دارای علائمی می­باشند که می­توان از روی این علائم نیاز آن­ها را به عمل تشخیص داد.

گاهی برای آن که از آسیب­هایی چون آسیب به دریچه‌های قلبی جلوگیری شود از طریق جراحی اقدام به بستن سوراخ دیواره بین بطنی خواهد شد.

نقص دیواره بین بطنی بزرگ در نوزادان اختلال در تغذیه و عدم امکان رشد را به همراه خواهد داشت و از این رو اغلب این نوزادان برای رشد به کمک لوله تغذیه می­گردند.

داروهای مرتبط با درمان VSD

ممکن است به منظور درمان نقص سپتوم بطنی به داروهای زیر نیاز باشد:

1. داروهای کاهش جریان خون ریوی
2. داروهای تنظیم ضربان قلب

روش‌های درمان VSD (نقص دیواره بین بطنی)

به منظور رفع نقص دیواره بین بطنی در درمان جراحی اتصال و یا پچ کردن سوراخ غیر طبیعی بین بطن‌ها انجام خواهد شد. روش­های به کار برده شده در این نوع درمان بسته به شرایط به شرح زیر می­باشند:

1- کاتتراسیون

در طی این روش نیازی نیست که جهت بستن نقص دیواره بطنی قفسه سینه باز شود و پزشک از طریق وارد کردن لوله ای نازک به یک رگ خون در کشاله ران و هدایت آن به سوی قلب سوراخ را می­بندد.

2- عمل جراحی

به طور معمول در این روش جراحی قلب باز تحت بیهوشی عمومی صورت خواهد گرفت. در این جراحی به دستگاه قلب، ریه و برش در قفسه سینه نیاز خواهد بود و در نهایت برای بسته شدن سوراخ از پچ یا بخیه استفاده می­شود.