بایگانی دسته ی بیماری ها

سوراخ بین بطنی یا همان بیماری VSD (به انگلیسی Ventricular Septal Defect‎) یکی از بیماری های مادرزادی قلب است. از لحاظ آماری VSD شایع ترین نقص مادرزادی قلب محسوب میشود. در ادامه به این بیماری ، علائم ، تشخیص و روش های درمان آن میپردازیم.

نقص دیواره بین بطنی – VSD

بیماری VSD (نقص دیواره بین بطنی) در واقع نقصی است که در سپتوم بین بطن چپ و راست به وجود خواهد آمد. سپتوم نیز دیوار جداکننده نواحی راست و چپ قلب می­باشد. گاهی از نقص­ های دیواره ای به عنوان سوراخ قلب نیز یاد می­شود. این اختلال اغلب در نوزادان تازه متولد شده به صورت نقصی مادرزادی مشاهده می­گردد و بروز آن در کودکان بزرگتر و یا افراد بالغ با توجه به بسته شدن خود به خوبی این سوراخ، بسیار کمتر خواهد بود.

در واقع دیواره بین بطنی بعد از تولد نوزاد برای عدم ترکیب خون کم اکسیژن با خون سرشار از اکسیژن بسته خواهد شد و در صورتی که به هر دلیلی این سوراخ بسته نشود فشار درون قلب دچار افزایش شده و یا اکسیژن بدن پایین خواهد آمد . این پدیده نقص دیواره بین بطنی یا بیماری VSD نام دارد.

علت بیماری VSD

اگر چه هنوز مشخص نشده است که این نقص به چه دلیل در بدن فرد ظاهر می شود اما بی شک عوامل ژنتیکی در آن بی تاثیر نخواهند بود. با وجود آن که احتمال ایجاد مشکل از سوی نقص دیواره بین بطنی بزرگ وجود خواهد داشت خیلی از VSD های کوچک خود به خودی درمان می­گردند. گاهی نیز ممکن است برای آن که از عوارض نقص دیواره بین بطنی متوسط ​​یا بزرگتر در امان بود در اوایل زندگی به درمان با جراحی نیاز باشد.

علائم نقص دیواره بین بطنی (VSD)

ظهور علائم و نشانه های نقص جدار بطنی به طور معمول در طی روزهای اول و یا نهایتا ماه­های اولیه زندگی نوزاد اتفاق خواهد افتاد.

گاهی عواملی زیر میتوانند نشانه ای از بیماری VSD باشند :

• سوء تغذیه
• تنگی نفس
• عدم رشد کافی
• خستگی زودهنگام

چه زمان باید به یک پزشک متخصص قلب مراجعه نمود؟

در صورت مشاهده هر یک از علائم زیر در کودک خود، توصیه می­شود فورا به یک فوق تخصص قلب مراجعه کنید:

• چنانچه کودک در زمان غذا خوردن یا بازی کردن خیلی زود خسته شود؛
• کودک وزن نمی گیرد؛
• به هنگام غذا خوردن یا گریه کردن دچار تنگی نفس می­شود؛
• نفس کشیدن او به صورت خیلی تند و مقطع است.

در رابطه با افراد بزرگسال نیز علائم زیر زنگ خطری برای بروز این نقص دیواره بین بطنی خواهند بود:

• اگر در زمان کار کردن و یا خوابیدن دچار تنگی نفس می­گردید؛
• اگر ضربان قلب شما به صورت سریع و نامنظم است؛
• و اگر مدام احساس ضعف و غش دارید.

تشخیص سوراخ بین بطنی – بیماری VSD

برخی مواقع ممکن است این بیماری در زمان تولد نوزاد از سوی پزشک به دلیل کوچکی نقص قابل تشخیص نباشد. در چنین صورتی بسته به اندازه سوراخ و سایر نقایص مرتبط با قلب، زمان تشخیص متفاوت خواهد بود.

در زمان معاینه بیمار از سوی پزشک این امکان وجود خواهد داشت که با استفاده از استتوسکوپ بتوان سوفل قلبی (صدای ناهنجار قلب) را تشخیص داد. برخی مواقع اولتراسوند نیز راهی برای تشخیص نقص دیواره بین بطنی پیش از تولد نوزاد خواهد بود.

گاهی اوقات نیز حتی تا سن بلوغ نیز امکان تشخیص نقص دیواره بین بطنی وجود نخواهد داشت.

به طور معمول نقص جدار بطنی، ناراحتی قلبی را به همراه خواهد داشت و از این رو به کمک استتوسکوپ دکتر قادر به تشخیص صدای ناهنجار آن می­باشد. در صورتی که پزشک در رابطه با مشکل قلبی تردید داشته باشد به بیمار توصیه خواهد نمود که تست­هایی را انجام دهد. در ادامه با این تست­ها آشنا خواهیم شد:

اکوکاردیوگرام (اکو قلب)

به کمک اکو قلب می­توان یک تصویر ویدئویی از قلب تهیه نمود. این آزمون امواج صوتی، راهی برای تشخیص نقص جدار بطنی، اندازه، محل، شدت نقص و دیگر نقایص قلبی خواهد بود. تشخیص نقص دیواره بین بطنی در جنین نیز از راه اکوکاردیوگرافی جنین امکان پذیر می­باشد.

الکتروکاردیوگرام (ECG)

تست الکتروکاردیوگرام ، همان نوار است که به واسطه این تست از طریق الکترودهای متصل به پوست امکان ثبت فعالیت الکتریکی قلب وجود خواهد داشت و از این رو راحت­تر می­توان نقص‌های قلبی یا ریتم قلب را تشخیص داد.

اشعه ایکس قفسه سینه

با استفاده از تصویر اشعه ایکس از قفسه سینه، پزشک قادر به تشخیص نقص­های موجود در قلب و ریه نظیر بزرگ شدن قلب و تجمع مایع در ریه خواهد بود.

کاتتریزاسیون قلب

طی این تست لوله­ای نازک و منعطف به رگ­های خونی در کشاله ران یا بازو راه داده خواهند شد تا از این طریق به قلب برسند. از طریق این آزمایش امکان تشخیص بیماری­های قلبی مادرزادی و عملکرد دریچه­ های قلب و حفره­های آن برای پزشک وجود دارد.

پالس اکسیمتری

در این روش میزان اکسیژن درون خون به واسطه گیره کوچک روی انگشت محاسبه خواهد شد.

درمان نقص دیواره بین بطنی

موقعیت و اندازه سوراخ در انتخاب روش درمانی مناسب برای درمان VSD بسیار تاثیر گذار است. براس تصمصم گیری در مورد روش VSD به صورت جراحی یا اینترونشن لازم است که دکتر فوق تخصص قلب کودکان که در زمینه مداخلات قلبی (اینترونشن) تخصص دارد مشورت نمایید. به این دلیل که اکثر بیماران VSD میتوانند با روش آنژیوگرافی و بدن نیاز به جراحی درمان شوند.

درمان VSD بدون جراحی

به منظور بستن سوراخ دیواره بین بطنی در بسیاری از نوزادان به عمل جراحی نیازی نخواهد بود. لذا ممکن است بعد از معاینه نوزاد تشخیص پزشک با توجه به سایز بسیار کوچک سوراخ دیواره بین بطنی به درمان خود به خودی این نقص باشد.در حال حاضر بیشتر انواع پری ممبرانوس, زیر آئورتی و عضلانی از طریق آنژیوگرافی و در کت لب توسط پزشک فوق تخصص با مهارت اینترونشن درمان میشوند.

درمان VSD با جراحی

جراحی برای نوزادان با وزن کم و سوراخ بزرگ که امکام درمان آنها با روش اینترونشن وجود ندارد به عنوان آخرین روش درمانی انجام میشود. در صورتی که نوزاد به عمل جراحی نیاز داشته باشد به طور معمول در سال اول زندگی مورد این عمل جراحی قرار خواهد گرفت. غالبا افرادی که به نقص دیواره بین بطنی متوسط ​​یا بزرگ دچار هستند دارای علائمی می­باشند که می­توان از روی این علائم نیاز آن­ها را به عمل تشخیص داد.

گاهی برای آن که از آسیب­هایی چون آسیب به دریچه‌های قلبی جلوگیری شود از طریق جراحی اقدام به بستن سوراخ دیواره بین بطنی خواهد شد.

نقص دیواره بین بطنی بزرگ در نوزادان اختلال در تغذیه و عدم امکان رشد را به همراه خواهد داشت و از این رو اغلب این نوزادان برای رشد به کمک لوله تغذیه می­گردند.

داروهای مرتبط با درمان VSD

ممکن است به منظور درمان نقص سپتوم بطنی به داروهای زیر نیاز باشد:

1. داروهای کاهش جریان خون ریوی
2. داروهای تنظیم ضربان قلب

روش‌های درمان VSD (نقص دیواره بین بطنی)

به منظور رفع نقص دیواره بین بطنی در درمان جراحی اتصال و یا پچ کردن سوراخ غیر طبیعی بین بطن‌ها انجام خواهد شد. روش­های به کار برده شده در این نوع درمان بسته به شرایط به شرح زیر می­باشند:

1- کاتتراسیون

در طی این روش نیازی نیست که جهت بستن نقص دیواره بطنی قفسه سینه باز شود و پزشک از طریق وارد کردن لوله ای نازک به یک رگ خون در کشاله ران و هدایت آن به سوی قلب سوراخ را می­بندد.

2- عمل جراحی

به طور معمول در این روش جراحی قلب باز تحت بیهوشی عمومی صورت خواهد گرفت. در این جراحی به دستگاه قلب، ریه و برش در قفسه سینه نیاز خواهد بود و در نهایت برای بسته شدن سوراخ از پچ یا بخیه استفاده می­شود.

تترالوژی فالوت در واقع نوعی بیماری نادر و نقص قلبی در بدو تولد می باشد. این بیماری ماردزادی قلبی ساختار قلب را تحت تاثیر قرار داده و سبب کاهش اکسیژن موجود در خون راه یافته به قلب و دیگر نقاط بدن می گردد.

تترالوژی فالوت (Tetralogy of Fallot) 

تترالوژی فالوت یکی از شایعترین ناهنجاری های مادرزادی قلبی است . در این بیماری 4 اختلال عمده وجود دارد. در ویدئو زیر که توسط جناب آقای دکتر محمدرضا راد گودرزی تهیه شده است شما می توانید با این بیماری  و روش پیشگیری از آن توسط اکوی قلب جنین بیشتر آشنا شوید:

به طور معمول نوزادان و کودکانی که دارای این بیماری می­باشند پوست آن­ها به دلیل عدم وجود اکسیژن کافی در خون، به رنگ آبی در می آید. غالبا این بیماری در زمان کودکی و به محض درگیر نمودن بدن قابل تشخیص خواهد بود. البته گاهی نیز بسته به میزان شدت و علائم آن، فرد تا چند دهه از وجود این بیماری در بدن خود بدون اطلاع می­باشد.

تشخیص به موقع و جراحی موفقیت آمیز این بیماری، سبب خواهد شد که کودک پس از آن بتواند تقریبا به روال طبیعی زندگی بازگردد. البته لازم به ذکر است که این افراد باز هم با محدودیت های ورزشی رو به رو هستند و به صورت روتین نیز بایستی تحت نظر و مراقبت های پزشکی بمانند.

علائم بیماری تترالوژی فالوت

علائم بیماری تترالوژی فالوت بسته به مقدار انسداد جریان خون از بطن راست و به ریه ها متفاوت خواهد بود، اما به طور کلی موارد زیر را می­توان از علائم این بیماری دانست:

• رنگ پوست به دلیل کمبود اکسیژن در خون متمایل به آبی خواهد بود
• فرد هوشیاری خود را از دست داده و در واقع غش می کند
• فرد به ویژه در زمان هایی نظیر غذا خوردن و انجام ورزش دچار تنگی نفس و یا تنفس سریع خواهد شد
• انگشتان دست و پا شکلی غیر طبیعی و چماقی شکل به می گیرند
• فرد دچار افت وزن می شود
• در حین بازی و ورزش خیلی زود خسته خواهد شد
• بدن او بسیار تحریک پذیر است
• گریه های او بسیار طولانی مدت می­باشد
• بروز سوفل قلبی

وضعیت TET

در برخی مواقع پوست ناخن و لب­ های کودکان درگیر بیماری تترالوژی فالوت پس از گریه و یا خوردن غذا و یا در زمان آشفتگی به رنگ آبی پررنگ در خواهد آمد. به این وضعیت TET گفته می شود و در واقع ناشی از یک افت اکسیژن سریع در خون است. TET به طور معمول در شیرخواران 2 تا 4 ماهه دیده می شود و در کودکان بزرگ تر به طور معمول در زمان تنگی نفس، کودکان به صورت غریزی به حالت چمباتمه در خواهند آمد که این حالت به افزایش جریان خون به ریه ها کمک می کند.

در چه صورت بایستی کودک درگیر تترالوژی فالوت را نزد پزشک برد؟

چنانچه علائم زیر را در کودک خود مشاهده نمودید توصیه می­شود سریعا نسبت به مراجعه به یک پزشک اقدام کنید:

• اگر کودک در تنفس دچار مشکل است؛
• اگر رنگ پوست کودک متمایل به آبی شده است؛
• اگر کودک تشنج کرده و یا غش می­کند؛
• اگر کودک مدام دچار ضعف می­شود؛
• و اگر کودک درگیر تحریک پذیری غیرمعمول است.

در صورتی که متوجه تغییر رنگ پوست کودک خود به رنگ متمایل به آبی شدید سریعا او را به پهلو خوابانده و زانوی او را به طرف سینه جمع کنید. با این کار جریان خون بیشتری به ریه ها راه پیدا خواهد کرد. پس از آن فورا اقدام به تماس با اورژانس (115) نمایید.

بیماری تترالوژی فالوت به چه علتی  در فرد بروز پیدا می­کند؟

این بیماری در زمان رشد جنین که قلب در حال شکل گیری و تکامل است به وجود خواهد آمد. اگر چه به طور کلی می توان مواردی چون تغذیه ناکافی مادر ، بیماری ویروسی و یا اختلالات ژنتیکی را در بروز این بیماری موثر دانست اما در کل هنوز دلایل بروز این بیماری ناشناخته هستند.

عوامل افزایش بروز تترالوژی فالوت

اگر چه هنوز نمی توان برای بیماری تترالوژی فالوت علت مشخصی تعیین نمود اما عوامل گوناگونی در این بین وجود دارند که باعث خواهند شد خطر ابتلای نوزاد به این بیماری بیشتر گردد. از بین این عوامل می توان به موارد زیر اشاره نمود:

• بیماری های ویروسی نظیر سرخجه در بارداری
• مصرف الکل توسط مادر در بارداری
• تغذیه نامناسب مادر در بارداری
• بالاتر بودن سن مادر از 40 سال
• ابتلای پدر و مادر به بیماری تترالوژی فالوت
• سندرم داون یا سندرم دی جرج

علت های بروز تترالوژی فالوت

• تنگی دریچه ریوی
  

  با باریک شدن دریچه ریوی، حفره سمت راست پایینی قلب از رگ های خون اصلی منتهی به ریه مجزا می­گردد. از سویی تنگی دریچه ریوی سبب کاهش جریان خون به ریه ها شده و در عضلات زیر دریجه ریوی نیز این تنگ شدگی اثراتی به جای خواهد گذاشت.

• نقص دیواره بین بطنی
  

  این نقص در واقع سوراخی در دیوار جداکننده دو حفره پایین تر از قلب می­باشد. این سوراخ موجب می­شود که خون بدون اکسیژن موجود در بطن راست با خون جاری شده به بطن چپ که در واقع خون اکسیژن شده تازه می­باشد ترکیب گردد.
  خون جاری شده از بطن چپ به بتن راست نیز در شیوه ای نامناسب مجدد جریانی رو به عقب پیدا خواهد نمود. بر اثر جریان خون از راه دیواره  بین بطنی ناسالم، خون اکسیژن دار کمتری به بدن رسیده و از این رو قلب دچار ضعف می­گردد.

• نقص آئورت (Aorta Overriding )
  

  محل قرارگیری آئورت در شاخه بطن چپ است. در بیماری تترالوژی فالوت، آئورت کمی به سمت راست جابه­جا می­گردد. در چنین حالتی آئورت خون دریافتی از هر دو بطن چپ و راست را با هم ترکیب نموده و در واقع خون کم اکسیژن بطن راست با خون پراکسیژن بطن چپ ادغام می­گردد.

• هیپرتروفی بطن راست

  در زمان فعالیت شدید قلب در زمینه پمپاژ، رفته رفته ضخامت دیواره عضلانی بطن راست بیشتر می­گردد. از این رو بعد از گذشت مدتی قلب سخت و ضعیف شده و دچار نارسایی خواهد شد.

البته افراد درگیر با تترالوژی فالوت احتما دارد نقص های قلبی دیگری  مانند نقص پروتز دهلیزی , جابه جایی عروق بزرگ ,و ناهنجاری‌های عروق کرونر داشته باشند. برخی از کودکان دارای تترالوژی فالوت (TOF) گاهی دچار نقایص قلبی، مانند سوراخ بین دو حفره بالایی قلب (نقص دیواره بین دهلیزی) نیز می­باشند.

روش های تشخیص تترالوژی فالوت

پزشک با مشاهده علائم این بیماری نظیر تنگی نفس، تغییر رنگ پوست و … آزمایش‌های لازم برای تشخیص به موقع بیماری را انجام دهد.

پزشک فوق تخصص قلب کودکان دارای تخصص در زمینه قلب اطفال و تشخیص و درمان نواقص قلبی است, که مشکلات قلبی نوزاد را بررسی خواهد کرد. پزشک متخصص قلب ابتدا با معاینه فیزیکی و شنیدن صدای قلب و ریه نوزاد و مشاهده علائم این بیماری نظیر تنگی نفس، تغییر رنگ پوست و … آزمایش‌های لازم برای تشخیص به موقع بیماری را انجام دهد. و بر اساس نیاز دستور آزمایش های بعدی را میدهد. آزمایش های اصلی برای تشخیص تترالوژی فالوت بر اساس سن نوزاد یا کودک و شرایط بیماری او میتواند متفاوت باشد. در ادامه به این آزمایش ها اشاره میکند :

اندازه گیری سطح اکسیژن (Pulse Oximeter)

با استفاده با دستگاه پالس اکسیمتر که سطح اکسیژن خون بیمار اندازه گیری میشود.

الکتروکاردیوگرام – نوار قلب

تست نوار قلب در تشخیص مشکلات مربوط به دریچه‌های قلب، عضلات و ریتم به پزشک کمک میکند. الکتروکاردیوگرام فعالیت الکتریکی و مقداری از فعالیت مکانیکی قلب را ثبت میکند.

اکوکاردیوگرام – اکوی قلب

آزمایش اکوی قلب رایج ترین روش تشخیص بیماری های مادر زادی قلب است. در اکوکاردیوگرافی از امواج صوتی دارای فرکانس بالا (که ما فوق صوت نیزنامیده می‌شود) برای ایجاد یک تصویر متحرک از قلب استفاده می‌شود. همچنین به وسیله اکوی قلب جنین می توان پیش از تولد جنین سلامت قلب و عملکرد آن را به طور کامل بررسی کرد.

تصویر برداری اشعه ایکس X قفسه سینه

تصویر برداری اشعه X برای مقاصد متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرد که شامل تشخیص شکستگی استخوان ، تشخیص بعضی از عفونتهای داخلی(مثل سینوزیت)، جستجوی یک توده در اعضای داخلی بدن مثل ریه و … می باشد. پزشک با بررسی تصویر اشعه ایکس وضعیت قلب و ریه کودک را بررسی میکند.

کاتتریزاسیون قلب

کاتتریزاسیون و کاتترگذاری قلب یک روش تهاجمی است که به پزشکان کمک می‌کند، برخی از بیماری‌های قلب را تشخیص دهند و گاهی حتی بیماری را درمان کنند. برای انجام این عمل، یک لوله دراز، باریک و انعطاف‌پذیر در ناحیه کشاله ران به درون شریان وارد می‌شود، و از طریق آن به سوی قلب هدایت می‌شود.

بیماری تترالوژی فالوت چه عوارضی را به همراه خواهد داشت؟

• به طور کلی تمامی کودکانی که دارای بیماری تترالوژی فالوت (TOF) هستند بایستی تحت عمل جراحی اصلاحی قرار گیرند و در غیر این صورت ممکن است رشد کودک دچار اختلال گردد.
• کودک در معرض افزایش خطر ابتلا به بیماری هایی نظیر اندوکاردیت عفونی می­باشد.
• عدم درمان بیماری تترالوژی فالوت باعث می­گردد که رفته رفته با گذشت زمان عوارض این بیماری با شدت هر چه بیشتر خود را نشان دهند و حتی گاهی ممکن است بر اثر این بیماری فرد در اوایل بزرگسالی به مرگ زودهنگام و یا ناتوانی دچار گردد.

اندوکاردیت عفونی ( به انگلیسی Infectious Endocarditis ) معمولا توسط باکتری های ایجاد میشود و در بعضی موارد نادر این بیماری از طریق قارچ رخ میدهد. اندوکاردیت عفونی، عفونت پوشش داخلی حفرات قلب (اندوکارد) و یا دریچه‌های قلب است.

این عارضه توسط موجودات میکروسکوپی (بطور معمول باکتری‌ها و گاهی قارچ‌ها و سایر انواع موجودات میکروسکوپی) ایجاد می‌شوند. در فیلم زیر که توسط جناب فوق تخصص قلب کودکان ، آقای دکتر محمدرضا راد گودرزی تهیه شده است شما می توانید با این بیماری و روش پیشگیری و درمان آن بیشتر آشنا شوید .

بیماری اندوکاردیت عفونی (IE) چیست ؟

اندوکاردیت باکتریایی ( Bacterial endocarditis ) که یکی از رایج ترین انواع اندوکاردیت (IE) است در واقع نوعی بیماری عفونی است و در آن باکتری های راه یافته به جریان خون این عفونت را به وجود خواهند آورد. با استقرار این باکتری ها در بافت قلب، دریچه‌های قلب یا رگ خونی، رفته رفته علائم این بیماری خود را نشان خواهند داد.

این بیماری اگر چه جزو بیماری های نادر به شمار می آید اما با این حال افراد مبتلا به برخی بیماری های قلبی بیشتر در معرض این بیماری قرار خواهند داشت. عدم درمان سریع این بیماری ممکن است می تواند خطرات جدی را برای بیمار به همراه داشته باشد.

علت وقوع IE

زمانی که باکتری ها , قارچ ها و یا دیگر میکروارگانیسم‌ها وارد بدن و در نهایت وارد خون فرد شود می تواند باعث به وجود آمدن بیماری اندوکاردیت عفونی شوند. به صورت معول اگر بافت قلب به دلیل جراحی و یا بیماری های مادرزادی قلب زیر ناهموار شده باشد باکتری ها (یا میکروارگانیسم‌ها) می توانند به دریچه های و پوشش قلب خود را بچسبانند.

علائم بیماری اندوکاردیت عفونی

به طور معمول وقتی بدن فرد درگیر این بیماری می گردد یک روز تا یک هفته زمان نیاز است تا علائم آن خود را به فرد نشان دهند، رایج ترین علائم این بیماری به شرح زیر می باشند:

1. احساس خستگی و ضعف
2. تب و لرز (با هم یا هر یک به تنهایی)
3. افزایش تعریق بدن علی الخصوص در شب
4. درد عضلانی
5. سرفه مکرر
6. احساس تنگی نفس
7. ایجاد تورم در پاها یا شکم
8. کاهش وزن
9. مشاهده خون در ادرار
10. التهاب طحال
11. مشاهده خون در زیر ناخن ها
12. ایجاد لکه های کوچک قرمز رنگ بر روی پوست
13. لکه های قرمز رنگ دردناک در زیر انگشتان پا
14. لکه های صاف و بدون درد در کف دست و پا
15. وجود سوفل قبلی

راه های تشخیص بیماری اندوکاردیت عفونی

برای تشخیص این بیماری تنها نیاز است که فرد توسط پزشک مورد معاینه فیزیکی و بررسی قرار گیرد. از آزمایشاتی که این بیماری را نشان خواهند داد می توان موارد زیر را نام برد:

• آزمایش خون
• اکوکاردیوگرام –اکوی قلب جنین
• الکتروکاردیوگرام – EKG / ECG
• اشعه ایکس قفسه سینه
• سی تی اسکن
• تست ورزش
• MRI

راه های درمان اندوکاردیت

به منظور درمان این بیماری نیز روش های مختلفی وجود دارد که بسته به میزان حاد بودن بیماری و نیز شرایط فرد بیمار بایستی از روش مناسبی استفاده شود، در ادامه روش های درمانی این بیماری را مورد بررسی قرار خواهیم داد:

1. استفاده از دارو

اغلب پزشکان در صورت که به وجود بیماری اندوکاردیت عفونی در بدن فردی مشکوک گردند اقدام به تجویز مصرف دوزهای منظمی از آنتی بیوتیک ها و یا تزریق مستقیم این آنتی بیوتیک ها در رگ های بیمار خواهند نمود. به منظور تعیین نوع آنتی بیوتیک و نیز تشخیص اثرگذاری آن بر روی فرد نیاز است که ابتدا از او آزمایش خون گرفته شود. به طور معمول بیماری اندوکاردیت در دوره های طولانی مدت مصرف آنتی بیوتیک ها قابل درمان خواهد بود.

2. مصرف آنتی بیوتیک ها

گاهی نیز بسته به شرایط و شدت بیماری نیاز خواهد بود که فرد بیمار در بیمارستان دوز بالای آنتی بیوتیک وریدی داخل وریدی را دریافت نماید. به منظور تشخیص ارگانیسم به وجود آورنده عفونت، از آزمایش های کشت خون استفاده خواهد شد. پس از آن پزشک بسته به آزمایش خون به منظور مبارزه با عفونت، آنتی بیوتیکی مناسب و یا چندین آنتی بیوتیک تجویز خواهد نمود.

در زمان مصرف آنتی بیوتیک وریدی فرد بایستی این بازه زمانی را که ممکن است حتی از یک هفته نیز بیشتر باشد در بیمارستان بماند. چرا که بایستی در طی این مدت پزشک به خوبی از تاثیر آنتی بیوتیک ها بر روی عفونت ها مطلع گردد. جهت پاک شدن کامل بدن از عفونت اغلب به مصرف چند هفته ای آنتی بیوتیک نیاز خواهد بود.

بعد از آن که علائم شدیدی چون تب رفع شد بازهم بایستی در رابطه با ادامه دادن مصرف آنتی بیوتیک ها با پزشک مشورت گردد. علاوه بر آن به محض مشاهده علائمی نظیر اسهال، خارش یا درد مفاصل بایستی سریعا این موضوع با پزشک در میان گذاشته شود. علاوه بر آن بروز علائمی نظیر تنگی نفس یا تورم در مچ پاها پس از آنتی بیوتیک درمانی ممکن است نشان دهنده نارسایی قلبی باشد و از این رو بایستی حتما به محض مشاهده آن ها به نزد پزشک رفت.

عمل جراحی

گاهی نیز شرایط ایجاب می کند که به منظور برداشتن بافت های عفونی یا آسیب دیده قلب فرد مورد عمل جراحی قرار گیرد. چنانچه بدن فرد به آنتی بیوتیک ها جواب ندهد بایستی از طریق عمل جراحی به منظور بهبود فرد بیمار اقداماتی نظیر به کارگیری دریچه مصنوعی به جای دریچه اصلی و آسیب دیده، درمان بخش های آسیب دیده قلب و بیرون آوردن آبسته های ایجاد شده در عضله قلب و دیگر نقاط بدن بر روی او انجام گردد.

• اصلاح روش زندگی

از دیگر راه هایی که به بهبود این بیماری کمک زیادی خواهد نمود تغییر و اصلاح شیوه زندگی و تلاش برای داشتن یک زندگی سالم است. فرد بایستی برای کاهش خطر ابتلا به بیماری ها و سکته های قبلی فشار خون، دیابت و کلسترول بالا خون خود را کنترل نماید. برای داشتن یک زندگی سالم راهکارهایی چون عدم مصرف دخانیات و مواد مخدر، داشتن فعالیت روزانه و دنبال کردن یک ورزش، حفظ وزن خود در حالت نرمال و متناسب با قد، عدم مصرف الکل و مدریت استرس توصیه می شود.

 روش پیشگیری از بیماری اندوکاردیت عفونی

همان طور که به آن اشاره کردیم درمان اندوکاردیت عفونی زمان بر خواهد بود و ممکن است تا 6 هفته نیز به طول انجامد. لذا توصیه می شود برای پیشگیری از این بیماری افرادی که در معرض ابتدا به این بیماری هستند اطلاعات خود را در رابطه با خطرات این بیماری افزایش داده و در صورت نیاز به جراحی های دندان پزشکی زیر نظر پزشک فوق تخصص قلب کودکان اقدام به مصرف آنتی بیوتیک های پیشگیرانه نمایند.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند؟

• افرادی که به بیماری های قلبی نظیر بیماری مادرزادی قلبی، بیماری قلبی دریچه‌ای، بیماری قلبی عروقی، بیماری‌های قلبی روماتیسمی مبتلا هستند و یا پیش از این بیماری اندوکاردیت را تجربه کرده اند.
• افرادی که عمل جراحی قلب و یا عمل پیوند قلب مصنوعی را پشت سر گذاشته اند.
• افرادی که اهل استفاده از دخانیات و مواد مخدر هستند.
• افرادی که به دلیل پیوند عضو و یا درگیری با بیماری HIV دارای اختلالات ایمنی هستند.

افرادی که در هر یک از این گروه ها قرار دارند به هیچ عنوان نباید در شرایطی قرار گرفته که باکتری به جریان خون آن ها راه پیدا کند. از عواملی که این وضعیت را به وجود خواهند آورد می توان به عفونت دندانی، خالکوبی کردن یا پرسینگ زدن اشاره نمود. لذا یکی از راه های اصلی پیشگیری از این بیماری توجه به سلامت دهان و دندان و انجام هر یک از این کارها زیر نظر پزشک می باشد.

مجرای شریانی باز یا همان PDA (Patent ductus arteriosus)  یکی از مشکلات قلبی است که به دلیل بسته نشدن مجرای بین شریان ریوی و آئورت به وجود می آید.در ادامه در مورد جزئیات این بیماری بیشتر صحبت میکنیم و به علائم , عوامل افزایش ریسک , راه های پیشگیری , تشخیص و درمان PDA میپردازیم. برای دسترسی سریع تر به محتوا می توانید از فهرست زیر استفاده نمایید.

بیماری مجرای شریانی باز – pda چیست ؟

مجرای شریانی باز یکی از بیماریهای مادرزادی قلب است. این مشکل قلبی معمولا طی هفته ها و یا ماههای ابتدایی پس از تولد دیده میشود. اکسیژن مورد نیاز جنین در رحم از طریق بند ناف و از طریق مادر تامین میشود.به همین دلیل نیازی به دریافت اکسیژن از طریق ریه وجود ندارد. از این رو لازم است تا خون اکسیژن دار از طریق یک مجرای شریانی به ریه برسد. اگر بخواهیم به طور تخصصی به موضوع بپردازیم این مجرای شریانی  مسیری است که در دوران جنینی شریان ریوی چپ را به آئورت نزولی ارتباط می‌دهد. که ویدئو زیر می توانید نحوه عمکرد این مجرای شریانی را در دوران جنینی مشاهده کنید.

همه نوزادان مجرای بین شریان ریوی و آئورت را در زمان تولد دارند. همانطور که اشاره شد معمولا این مجرا در نوزادان طی چند دقیقه تا چند روز پس از تولد بسته می‌شود. در زمان تولد و بعد از بریدن بند ناف وظیفه تامین اکسیژن بدن به عهده ریه ها خواهد بود. بعد از کار کردن ریه های دیگر نیازی به مجرای شریانی نخواهد بود.

زمانی که چند روز پس از تولد نوزاد جریان شریانی بین شریان ریوی و آئورت بسته نشود مشکل PDA و یا همان جریان شریانی باز به وجود می آید. این مشکل باعث میشود خون اکسیژن دار آئورت با خون کم اکسیژن شریان ریوی ترکیب شود و به همین دلیل باعث بالا رفتن کار قلب و در نتیجه خستگی قلب میشود.

علائم pda یا مجرای شریانی باز

علائم مجرای شریانی باز به اندازه مجرا بستگی زیادی دارد. معمولا دلیل نارسانی قلبی در کودکان نارس همین مشکل است. در برخی موارد وجود PDA کوچک هیچ گونه علائمی ندارد و ممکن است نا مدت ها بعد و تا بزرگسالی هم شما متوجه آن نشوید. در مواردی که علائم وجود ندارد پزشک با معاینه قلب و شنیدن صدای قلب نوزاد با استتوسکوپ می تواند متوجه مشکل شود.

مجرای شریانی باز بزرگ تر معمولا با علائم مختلفی خود را بروز می دهد. از جمله علائم رایج این مشکل در نوزادات عبارت است از :

• تنگی نفس
• تنفس سریع
• تنفس شدید
• خستگی
• عرق کردن زیاد
• عدم تمایل به خوردن غذا
• خستگی در زمان خوردن غذا
• عدم افزایش وزن کافی

کودکان در سنین خردسالی در زمان بروز PDA علائم زیر را بروز میدهند:

• تعریق زیاد در زمان فعالیت های خیلی سبک (مانند زمان تغذیه و گریه )
• کودک خیلی سریع و راحت خسته میشود
• ضربان قلب سریع
• تغذیه کم
• رشد کم کودک
• تنفس سریع

آیا بیماری pda خطرناک است ؟

در صورت تشخیص دیر هنگام و یا عدم رسیدگی و درمان نکردن بیماری PDA و باز ماندن کانال شریانی میتواند خطرناک باشد. عفونت قلبی یکی از مشکلاتی است که به دلیل مجرای شریانی باز کوچک میتواند به وجود بیاید. انواع PDA های بزرگ می تواندد باعث بالا رفتن فشار شریان ریوی شود. بیماری بالا رفتن فشار عروق ریوی ( Pulmonary Hypertension ) باعث می شود امکان عمل از بین برود و گاهاً مرگ زودرس را در پی خواهد داشت.

علت بروز بیماری مجرای شریانی باز

این مجرای شریانی باز در تمامی نوزادان تازه متولد شده وجود دارد و بعد از گذشت چند روز بسته میشود.در بعضی موارد PDA بسته نمیشود و باعث به وجود آمدن مشکلات بعدی میشود. اصلی ترین علت بروز بیماری مجرای شریانی باز نارس بودن نوزاد است. حدوداً بیشتر از % 40 نوزدانی که پیش از هفته 34 ام به دنیا می آیند با باز ماندن PDA مواجه میشوند. همچنین سایر نواقص قلبی میتوانند همراه به PDA اتفاق بیافتند.

چه عواملی باعث بالا رفتن خطر ابتلا به PDA میشوند

موارد و عوامل مختلف ریسک ابتلا به بیماری پی دی ای را افزایش میدهند . در این قسمت شایع ترین عواملی که موجب افزایش خطر ایجاد بیماری کانال باز شریانی می‌شود را مرور میکنیم :

1. تولد نوزاد نارس : همانطور که قبلا اشاره کردیم نارس بودن نوزاد اصلی ترین دلیل PDA است.
2. سابقه خانوادگی : نوزادانی که والدین آنها سابقه نواقص قلبی دارند بیشتر در معرض PDA قرار دارند.
3. عوامل ژنتیکی : شرایط ژنتیکی مانند سندرم داون، خطر ابتلا به PDA را بالا میبرند.
4. ابتلا مادر به عفونت سرخجه طی دوران بارداری : ویروس سرخجه از طریق مادر به سیستم گردش خون نوزاد وارد میشود به عروق خونی و اندام‌ها از جمله قلب آسیب می رساند.
5. تولد در ارتفاع زیاد : بر اساس آمار احتمال ابتلا در نوزادانی که در ارتفاع زیاد (بیشتر از 3000 متر از سطح دریا) نسبت به سایرین بیشتر است.
6. جنسیت : طبق آمار شیوع PDA در دختران 2 برابر بیشتر از پسران است.

چگونه میتوان از بروز بیماری PDA پیشگیری کرد

علی رغم اینکه در حال حاضر راه حل قطعی برای جلوگیری از ابتلا نوزادان به مجرای شریانی باز وجود ندارد, با رعایت نکات زیر و توصیه های پزشکی میتوانید یک بارداری سالم را تجربه کنید و در نهایت تا جای ممکن ریسک ابتلا نوازد به PDA را پایین بیاورید. ترک سیگار , کم کردن استرس و  داشتن یک سبک زندگی سالم به همه خانم های باردار پیشنهاد میشود. به علاوه توصیه میشود قبل از بارداری مراقبت های پیش از حاملگی را انجام دهید و در مورد داروهایی که مصرف میکنید حتماً با پزشک خود مشورت نمایید.

داشتن رژیم غذایی سالم

مواد غذایی مورد نیاز بدن از جمله ویتامین ها و اسید فولیک به میزان کافی توسط مادر مصرف شود.

برنامه ورزشی منظم

بهتر است تحت نظر پزشک خود از یک برنامه ورزشی مناسب وزن و شرایط خود پیروی کنید.

دوری کردن از عوامل خطرزا

ترک سیگار یکی از مهم ترین اقداماتی است که باید پیش از بادرای انجام دهید. همچنین حمام با آب داغ و ماندن در سونا به خانم های باردار توصیه نمیشود.

کنترل دیابت

مادرانی که مبتلا به دیابت هستند لازم است قبل و حین بارداری شرایط خود را با کمک گرفتن از پزشک کنترل کنند.

پیش گیری برای ابتلا به عفونت

بیماری های عفونی مانند سرخجه می توانند موجب آسیب دیدن عروق و قلب جنین شود. لذا پیش از بارداری باید واکسیناسون خود را به روز کنید.

مشورت با پزشک

در نهایت پیش از بارداری باید در مورد سابقه بیماری های قلبی در خانواده و شرایط خاص ژنتیکی با پزشک خود صحبت کنید تا اقدامات لازم تحت نظارت پزشک انجام شود.

روش های تشخیص بیماری مجرای شریانی باز PDA

اگر پزشک در زمان معاینه متوجه صدای غیرعادی قلب (سوفل قلب – Heart murmur) کودک شود , شما را به یک فوق تخصص قلب اطفال ارجاع میدهد. سوفل قلب به صداهای غیرمعمول قلب گفته می‌شود که در اثر گردش متلاطم خون در بدن ایجاد می‌شود. سوفل قلب معمولاً نتیجهٔ تنگ شدن یا نشت داشتن دریچه‌های قلب یا وجود گذرگاه‌های غیرعادی در نزدیکی قلب است که خون در آن‌ها جریان یافته باشد.

پزشک فوق تخصص قلب کودکان دارای تخصص در زمینه قلب اطفال و تشخیص و درمان نواقص قلبی است, که مشکلات قلبی نوزاد را بررسی خواهد کرد. پزشک متخصص قلب ابتدا با معاینه فیزیکی و شنیدن صدای قلب و ریه نوزاد / کودک تشخیص اولیه خود را اعلام میکند و بر اساس نیاز دستور آزمایش های بعدی را میدهد. آزمایش های اصلی برای تشخیص بیماری مجرای شریانی باز یا همان PDA بر اساس سن نوزاد یا کودک و شرایط بیماری او میتواند متفاوت باشد. در ادامه به این آزمایش ها اشاره میکند :

الکتروکاردیوگرام – نوار قلب

تست نوار قلب در تشخیص مشکلات مربوط به دریچه‌های قلب، عضلات و ریتم به پزشک کمک میکند. الکتروکاردیوگرام فعالیت الکتریکی و مقداری از فعالیت مکانیکی قلب را ثبت میکند. این آزمایش به پزشک کمک میکند وجود PDA را تشخیص بدهد و بررسی کند که حفره‌های قلب تا چه اندازه بزرگ شده اند.

اکوکاردیوگرام – اکوی قلب

آزمایش اکوی قلب رایج ترین روش تشخیص بیماری PDA است. در اکوکاردیوگرافی از امواج صوتی دارای فرکانس بالا (که ما فوق صوت نیزنامیده می‌شود) برای ایجاد یک تصویر متحرک از قلب استفاده می‌شود. به وسیله اکوی قلب میتوان بزرگی مجرای شریانی باز و جریان خون گذشته شده از مجرا را مشخص کرد. همچنین به وسیله اکوی قلب جنین می توان پیش از تولد جنین سلامت قلب و عملکرد آن را به طور کامل بررسی کرد.

تصویر برداری اشعه ایکس X قفسه سینه

تصویر برداری اشعه X برای مقاصد متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرد که شامل تشخیص شکستگی استخوان ، تشخیص بعضی از عفونتهای داخلی(مثل سینوزیت)، جستجوی یک توده در اعضای داخلی بدن مثل ریه و … می باشد. پزشک با بررسی تصویر اشعه ایکس وضعیت قلب و ریه کودک را بررسی میکند.

کاتتریزاسیون قلب

کاتتریزاسیون و کاتترگذاری قلب یک روش تهاجمی است که به پزشکان کمک می‌کند، برخی از بیماری‌های قلب را تشخیص دهند و گاهی حتی بیماری را درمان کنند. برای انجام این عمل، یک لوله دراز، باریک و انعطاف‌پذیر در ناحیه کشاله ران به درون شریان وارد می‌شود، و از طریق آن به سوی قلب هدایت می‌شود.

درمان مجرای شریانی باز

گاهی اوقات در زمان رشد کودک مجرای شریانی باز کوچک بدون نیاز به انجام درمان بسته میشوند. در مواقعی که PDA باعث بروز علائمی مانند خستگی , تنگی نفس , ضربان قلب سریع و سایر علائم اشاره شده شود نیاز است تا توسط پزشک فوق تخصص قلب کودکان مورد مداوا قرار بگیرید.

بودن همراه با رشد کودک بسته شود. برای درمان مجرای شریانی باز بسته به سن بیمار , میزان بیماری و وضعیت عمومی نوزاد یا کودک میتوان از یکی از روش های زیر را با توجه به نظر پزشک انجام داد :

تجویز دارو جهت درمان PDA

در نوزادان نارس استفاده از داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی می توانند به درمان PDA و بسته شدن مجرای باز کمک کنند.NSAID از جمله این دارو ها هستند که مواد شیمیایی هورمونی را که در بدن PDA را باز نگه می‌دارند را مهار می‌کند. همچنین در نوزادان نارس داروی ایندومتاسین (Indocin) می تواند به بسته شدن PDA کمک کند. بهترین فرد برای تجویز دارو پزشک فوق تخصص قلب کودکان است که میتواند برای درمان صحیح به شما کمک کند.

انجام کاتتریزاسیون

انجام کاتترگذاری (Catheterization) برای بستن مجرای باز و درمان PDA برای اکثر نوزدان و کودکان یک روش مناسب است . این روش درمانی عموماً برای نوزادان کمتر از 6 ماه که نقص بزگ قلبی دارند و دارای علائم حاد مانند تنفس سریع و عدم رشد و وزن گیری مناسب هستند, استفاده میشود. برای نوزادان با علائم کمتر کاتترگذاری در 6 الی 12 ماه انجام میشود. در انجام کاتتریزاسیون از coil و Amplatzer استفاده میشود.

در روش درمانی کاتترگذاری یک کاتتر ظریف توسط پزشک از مسیر عروق کشاله ران وارد قلب می شود و سپس کانال PDA با وسیله ای به نام آمپلاتزر یا کویل بسته میشود.

درمان PDA با استفاده از Coil

در ویدئو زیر چگونگی بستن مجرای شریانی باز با استفاده از فنر (Coil) که توسط آقای دکتر حسن زمانی انجام شده است را مشاهده می نمایید :

جراحی برای بستن مجرای باز

با توجه به وضعیت نوزاد اگر در صورتی که داروها مؤثر نباشند و یا شدت اختلال و عوارض آن در نوزاد حاد باشد، برای درمان جراحی توصیه می‌شود. با وسایل معمول (فنرها و آمپلاتزر) برای انجام کاتترگذاری لازم است تا نوزاد حداقل 5 کیلوگرم وزن داشته باشند و بستن PDAهای بزرگ در سنین کم و وزن های کم معمولاً امکان پذیر نیست اما وسایل جدید امکان بستن PDAهای نوزادان و شیرخواران با وزن کم (حتی 2-3 کیلوگرم) را امکانپذیر میکند.

به هر حال مواردی از شیرخواران و کودکان مبتلا به مجرای باز شریانی که به دلایل مختلف (از جمله: وزن بسیار کم ، شکل و سایز نامناسب مجرای شریانی و یا فشار ریوی افزایش یافته) مناسب بستن با وسیله به روش مداخله ای(اینترونشن) نباشند و یا این روشها خطرات و عوارض احتمالی داشته باشند، به تشخیص پزشک معالج کاندید بستن مجرای باز به روش جراحی میشوند. برای انجام جراحی که به آن لیگاسیون PDA هم میگویند, یک برش کوچک روی قفسه سینه نوزاد و بین دنده ها ایجاد میشود و بعد از دسترسی پزشک به قلب مجرای شریانی باز با استفاده از بخیه و گره بسته میشود.

بیماری لوپوس یک اختلال خودایمنی است که در آن دو نوع آنتی بادی اتو ایمیون با نام های anti-La(SSB) و anti-Ro (SSA) تولید شده که توانایی عبور از جفت را دارند.

در صورتی که این آنتی بادی ها به جنین برسند می توانند روی ضربان قلب جنین اثر گذاشته و منجر به مرگ داخل رحمی جنین شوند.

در صورت تشخیص به موقع اثر آنتی بادی بر جنین می توان با دادن دارو بی نظمی قلبی را بر طرف نمود. احتمال انتقال آنتی بادی های لوپوس یه جنین در هفته های ۱۸ الی ۲۴ بارداری بیش از هر زمان دیگر است از این رو توصیه می شود در این بازه زمانی هر ۲ هفته یک بار اکوکاردیوگرافی قلب جنین انجام شود.

با توجه به اینکه تعداد زیادی از جنین های مبتلا به بیماری مادرزادی قلب اصلا عامل زمینه ای خطرسازی از قبل ندارند، بعضی از مولفین توصیه می کنند که تمام خانم های بارداراز نظر بیماری مادرزادی قلب غربالگری انجام دهند.