اندوکاردیت عفونی (Endocarditis) – علل , علائم , تشخیص و درمان

اندوکاردیت عفونی ( به انگلیسی Infectious Endocarditis ) معمولا توسط باکتری های ایجاد میشود و در بعضی موارد نادر این بیماری از طریق قارچ رخ میدهد. اندوکاردیت عفونی، عفونت پوشش داخلی حفرات قلب (اندوکارد) و یا دریچه‌های قلب است.

این عارضه توسط موجودات میکروسکوپی (بطور معمول باکتری‌ها و گاهی قارچ‌ها و سایر انواع موجودات میکروسکوپی) ایجاد می‌شوند. در فیلم زیر که توسط جناب فوق تخصص قلب کودکان ، آقای دکتر محمدرضا راد گودرزی تهیه شده است شما می توانید با این بیماری و روش پیشگیری و درمان آن بیشتر آشنا شوید .

بیماری اندوکاردیت عفونی (IE) چیست ؟

اندوکاردیت باکتریایی ( Bacterial endocarditis ) که یکی از رایج ترین انواع اندوکاردیت (IE) است در واقع نوعی بیماری عفونی است و در آن باکتری های راه یافته به جریان خون این عفونت را به وجود خواهند آورد. با استقرار این باکتری ها در بافت قلب، دریچه‌های قلب یا رگ خونی، رفته رفته علائم این بیماری خود را نشان خواهند داد.

این بیماری اگر چه جزو بیماری های نادر به شمار می آید اما با این حال افراد مبتلا به برخی بیماری های قلبی بیشتر در معرض این بیماری قرار خواهند داشت. عدم درمان سریع این بیماری ممکن است می تواند خطرات جدی را برای بیمار به همراه داشته باشد.

علت وقوع IE

زمانی که باکتری ها , قارچ ها و یا دیگر میکروارگانیسم‌ها وارد بدن و در نهایت وارد خون فرد شود می تواند باعث به وجود آمدن بیماری اندوکاردیت عفونی شوند. به صورت معول اگر بافت قلب به دلیل جراحی و یا بیماری های مادرزادی قلب زیر ناهموار شده باشد باکتری ها (یا میکروارگانیسم‌ها) می توانند به دریچه های و پوشش قلب خود را بچسبانند.

علائم بیماری اندوکاردیت عفونی

به طور معمول وقتی بدن فرد درگیر این بیماری می گردد یک روز تا یک هفته زمان نیاز است تا علائم آن خود را به فرد نشان دهند، رایج ترین علائم این بیماری به شرح زیر می باشند:

1. احساس خستگی و ضعف
2. تب و لرز (با هم یا هر یک به تنهایی)
3. افزایش تعریق بدن علی الخصوص در شب
4. درد عضلانی
5. سرفه مکرر
6. احساس تنگی نفس
7. ایجاد تورم در پاها یا شکم
8. کاهش وزن
9. مشاهده خون در ادرار
10. التهاب طحال
11. مشاهده خون در زیر ناخن ها
12. ایجاد لکه های کوچک قرمز رنگ بر روی پوست
13. لکه های قرمز رنگ دردناک در زیر انگشتان پا
14. لکه های صاف و بدون درد در کف دست و پا
15. وجود سوفل قبلی

راه های تشخیص بیماری اندوکاردیت عفونی

برای تشخیص این بیماری تنها نیاز است که فرد توسط پزشک مورد معاینه فیزیکی و بررسی قرار گیرد. از آزمایشاتی که این بیماری را نشان خواهند داد می توان موارد زیر را نام برد:

• آزمایش خون
• اکوکاردیوگرام –اکوی قلب جنین
• الکتروکاردیوگرام – EKG / ECG
• اشعه ایکس قفسه سینه
• سی تی اسکن
• تست ورزش
• MRI

راه های درمان اندوکاردیت

به منظور درمان این بیماری نیز روش های مختلفی وجود دارد که بسته به میزان حاد بودن بیماری و نیز شرایط فرد بیمار بایستی از روش مناسبی استفاده شود، در ادامه روش های درمانی این بیماری را مورد بررسی قرار خواهیم داد:

1. استفاده از دارو

اغلب پزشکان در صورت که به وجود بیماری اندوکاردیت عفونی در بدن فردی مشکوک گردند اقدام به تجویز مصرف دوزهای منظمی از آنتی بیوتیک ها و یا تزریق مستقیم این آنتی بیوتیک ها در رگ های بیمار خواهند نمود. به منظور تعیین نوع آنتی بیوتیک و نیز تشخیص اثرگذاری آن بر روی فرد نیاز است که ابتدا از او آزمایش خون گرفته شود. به طور معمول بیماری اندوکاردیت در دوره های طولانی مدت مصرف آنتی بیوتیک ها قابل درمان خواهد بود.

2. مصرف آنتی بیوتیک ها

گاهی نیز بسته به شرایط و شدت بیماری نیاز خواهد بود که فرد بیمار در بیمارستان دوز بالای آنتی بیوتیک وریدی داخل وریدی را دریافت نماید. به منظور تشخیص ارگانیسم به وجود آورنده عفونت، از آزمایش های کشت خون استفاده خواهد شد. پس از آن پزشک بسته به آزمایش خون به منظور مبارزه با عفونت، آنتی بیوتیکی مناسب و یا چندین آنتی بیوتیک تجویز خواهد نمود.

در زمان مصرف آنتی بیوتیک وریدی فرد بایستی این بازه زمانی را که ممکن است حتی از یک هفته نیز بیشتر باشد در بیمارستان بماند. چرا که بایستی در طی این مدت پزشک به خوبی از تاثیر آنتی بیوتیک ها بر روی عفونت ها مطلع گردد. جهت پاک شدن کامل بدن از عفونت اغلب به مصرف چند هفته ای آنتی بیوتیک نیاز خواهد بود.

بعد از آن که علائم شدیدی چون تب رفع شد بازهم بایستی در رابطه با ادامه دادن مصرف آنتی بیوتیک ها با پزشک مشورت گردد. علاوه بر آن به محض مشاهده علائمی نظیر اسهال، خارش یا درد مفاصل بایستی سریعا این موضوع با پزشک در میان گذاشته شود. علاوه بر آن بروز علائمی نظیر تنگی نفس یا تورم در مچ پاها پس از آنتی بیوتیک درمانی ممکن است نشان دهنده نارسایی قلبی باشد و از این رو بایستی حتما به محض مشاهده آن ها به نزد پزشک رفت.

عمل جراحی

گاهی نیز شرایط ایجاب می کند که به منظور برداشتن بافت های عفونی یا آسیب دیده قلب فرد مورد عمل جراحی قرار گیرد. چنانچه بدن فرد به آنتی بیوتیک ها جواب ندهد بایستی از طریق عمل جراحی به منظور بهبود فرد بیمار اقداماتی نظیر به کارگیری دریچه مصنوعی به جای دریچه اصلی و آسیب دیده، درمان بخش های آسیب دیده قلب و بیرون آوردن آبسته های ایجاد شده در عضله قلب و دیگر نقاط بدن بر روی او انجام گردد.

• اصلاح روش زندگی

از دیگر راه هایی که به بهبود این بیماری کمک زیادی خواهد نمود تغییر و اصلاح شیوه زندگی و تلاش برای داشتن یک زندگی سالم است. فرد بایستی برای کاهش خطر ابتلا به بیماری ها و سکته های قبلی فشار خون، دیابت و کلسترول بالا خون خود را کنترل نماید. برای داشتن یک زندگی سالم راهکارهایی چون عدم مصرف دخانیات و مواد مخدر، داشتن فعالیت روزانه و دنبال کردن یک ورزش، حفظ وزن خود در حالت نرمال و متناسب با قد، عدم مصرف الکل و مدریت استرس توصیه می شود.

 روش پیشگیری از بیماری اندوکاردیت عفونی

همان طور که به آن اشاره کردیم درمان اندوکاردیت عفونی زمان بر خواهد بود و ممکن است تا 6 هفته نیز به طول انجامد. لذا توصیه می شود برای پیشگیری از این بیماری افرادی که در معرض ابتدا به این بیماری هستند اطلاعات خود را در رابطه با خطرات این بیماری افزایش داده و در صورت نیاز به جراحی های دندان پزشکی زیر نظر پزشک فوق تخصص قلب کودکان اقدام به مصرف آنتی بیوتیک های پیشگیرانه نمایند.

چه کسانی بیشتر در معرض ابتلا به این بیماری هستند؟

• افرادی که به بیماری های قلبی نظیر بیماری مادرزادی قلبی، بیماری قلبی دریچه‌ای، بیماری قلبی عروقی، بیماری‌های قلبی روماتیسمی مبتلا هستند و یا پیش از این بیماری اندوکاردیت را تجربه کرده اند.
• افرادی که عمل جراحی قلب و یا عمل پیوند قلب مصنوعی را پشت سر گذاشته اند.
• افرادی که اهل استفاده از دخانیات و مواد مخدر هستند.
• افرادی که به دلیل پیوند عضو و یا درگیری با بیماری HIV دارای اختلالات ایمنی هستند.

افرادی که در هر یک از این گروه ها قرار دارند به هیچ عنوان نباید در شرایطی قرار گرفته که باکتری به جریان خون آن ها راه پیدا کند. از عواملی که این وضعیت را به وجود خواهند آورد می توان به عفونت دندانی، خالکوبی کردن یا پرسینگ زدن اشاره نمود. لذا یکی از راه های اصلی پیشگیری از این بیماری توجه به سلامت دهان و دندان و انجام هر یک از این کارها زیر نظر پزشک می باشد.