سوراخ در قلب نوزادان و کودکان

وجود سوراخ در قلب نوزادان و کودکان میتواند باعث ایجاد سه بیماری ASD , VSD و PDA می‌شود که به نوعی بیماری مادرزادی قلب محسوب می‌گردد. ممکن است با شدت گرفتن و وخیم شدن آن، عوارض خطرناکی را برای فرد بیمار به همراه داشته باشد. به همین دلیل آشنایی با این بیماری و همچنین علائم، تشخیص و درمان آن می‌تواند به شما کمک کند تا اقدامات مناسبی در جهت درمان و پیشگیری از آن اتخاذ نمایید پس به شما پیشنهاد می‌شود تا پایان مطالب ما را همراهی کنید.

مشکل سوراخ در قلب نوزادان و کودکان

در قلب تمامی انسان‌ها یک دیواره داخلی قلب قرار داد که به آن سپتوم نیز می‌گویند. اما گاهی در اثر نقص مادرزادی نوزاد سوراخ در این دیواره بسته نمیشود یا ممکن است در اثر عوامل مختلف در سالهای بعدی زندگی به این نقص دچار شود که همین موضوع باعث می‌شود تا قسمت‌هایی که در قلب باید به طور مجزا از یکدیگر کار خود را انجام می‌دهند به یکدگر متصل شده و در کارکرد قلب اختلالات گاه شدید و خطرناکی ایجاد گردد. زیرا در این صورت خون دارای اکسیژن در یک قسمت قلب با خون بدون اکسیژن قسمت دیگر مخلوط خواهد شد.

انواع سوراخ در قلب نوزادان و کودکان

جالب است بدانید سوراخ در قلب نوزادان و کودکان به سه شکل زیر ممکن است وجود داشته باشد:

1. سوراخ بین بطنی:
   

   در دوران جنینی روی دیوراه بین بطن راست و بطن چپ قلب، سوارخی وجود دارد پس از تولد به مرور زمان از بین میرود. وجود این دیواره در مرحله جنینی ضروری میباشد ، چرا که انتقال خون از بطن راست به بطن چپ از طريق همین مجرا انجام ميشود که بعد از تولد باید بصورت طبيعي این مجرا بسته شود، در غیر این صورت این وضعیت منجر به بیماری vsd (Ventricular septal defect) یا همان سوراخ بین بطنی میشود. در صورت وقوع این بیماری معمولا علایم ظاهری خاصی وجود ندارد و با معاینه پزشکی و شنیدن صدای قلب توسط پزشک قابل تشخیص است اما برای اطمینان از عدم وجود نقص vsd  انجام آزمایش اکوی قلب نوزاد بعد از 30-40 روز پس از تولد توصیه میشود.

2. سوراخ بین دیواره دهلیزی:
   

   سوارخ بین دو دهلیز نوع دیگری از سوراخ قلب است . دیوراه بین دهلیزی یا همان سپتوم در قلب وظیفه جدا نمودن دهلیز راست و چپ را دارد اما این دیواره در دوران جنینی برای گرفتن اکسیژن از بند ناف باز است . در دروان جنینی وجود این سوراخ بین دو دهلیز ضروری و حیاتی است چرا که در زمان جنین ریه خون مورد نیاز خود را از طریق بند باف و جریان خونی که در سوراخ بین دو دهلیز به آن میرسد تامین میکند. بعد از تولد و تنفس نوزاد از طریق ریه این سوراخ باید خود به خود بسته شود. اما اگر به دلایلی این سوراخ بعد از تولد بسته نشود موجب بروز بیماری asd (Atrial septal defect‎) خواهد شد. این بیماری مادرزادی قلب هم مانند vsd علائم ظاهری خاصی ندارد و در برخی موارد تا بزرگسالی نیز خود را نمایان نمی کند.

3. مجرایی بین دو شریان ریوی و آئورت:
   

   آخرین نوع سوراح قلب که در این مطلب به آن میپردازیم مجرایی بین دو شریان ریوی و آئورت است. وجود این مجرا در دوران جنینی حیاتی است. چرا که به دلیل وجود این مجرا خون ورودی به شریان ریوی وارد شریان آئورت میشود و دیگر به سمت ریه نمیرود. این سوراخ هم باید بعد از دوران جنینی و پس از تولد نوزاد بسته شود. در صورت بسته نشدن این مجرا بعد از تولد بیماری pda (Patent ductus arteriosus) اتفاق می افتد. در ویدئو زیر میتوانید عملکرد مجرای شریانی باز را مشاهده کنید:

علائم وجود سوراخ در قلب نوزادان و کودکان

وجود سوراخ در قلب نوزادان و کودکان اگر اندازه خیلی کوچکی داشته باشد ممکن است تا آخر عمر هیچ گونه علائم و نشانه‌ای از خود نشان ندهد و همچنین با گذر زمان بهبود پیدا کند اما اگر همین نقص کمی بزرگ‌تر باشد ممکن است باعث تولید صداهای نا معمول در ناحیه قلب شود که به آن سوفل نیز می‌گویند بنابراین اگر پزشک حین معاینه این صدا را تشخیص دهد باید نوزاد به طور منظم تحت معاینه قرار گیرد تا از مشکلات احتمالی جلوگیری شود.

حال اگر سوراخ در قلب نوزادان و کودکان بزرگ و قابل توجه باشد ممکن است در فرد بیمار علائم و نشانه‌هایی دیده شود که به چند نمونه از آنها اشاره خواهیم نمود.

علائم وجود سوراخ در قلب نوزادان و کودکان به صورت زیر است:

1. تنفس شدید و سخت.
2. احساس نمودن خستگی زیاد در طی روز و بعد از فعالیت‌های روزمره.
3. تعریق در هنگام غذا خوردن.
4. افزایش وزن غیر نرمال در نوزادان.

این علائم ممکن است هنگامی به وجود آید که نقص کوچک به موقع درمان نشود زیرا بهترین زمان برای درمان این نقص مادرزادی در نوزادان 3 ماهه اول بعد از تولد است به همین خاطر باید بعد از به دنیا آمدن به پزشک برای معاینه و تشخیص این نقص مراجعه شود تا باعث ایجاد علائم خطرناک در بزرگ‌سالی نشود.

عوارض سوراخ در قلب نوزادان و کودکان عبارت اند از:

• ایجاد نارسایی شدید در قلب.
• ایجاد عفونت های خطرناک قلبی.
• به وجود آمدن اختلال در عمل تنفس بیمار.
• عدم افزایش وزن در کودکان بیمار.

هر گاه بیمار به مرحله ای برسد که این عوارض را از خود بروز دهد پزشکان به این نتیجه می‌رسد که وضعیت بیمار حاد و اورژانسی است و باید هر چه سریع تر اقدامات مربوط به درمان در مورد او انجام شود.

روش های تشخیص سوارخ قلب در کودک

پزشک فوق تخصص قلب کودکان دارای تخصص در زمینه قلب اطفال و تشخیص و درمان نواقص قلبی است, که مشکلات قلبی نوزاد را بررسی خواهد کرد. پزشک متخصص قلب ابتدا با معاینه فیزیکی و شنیدن صدای قلب و ریه نوزاد / کودک تشخیص اولیه خود را اعلام میکند و بر اساس نیاز دستور آزمایش های بعدی را میدهد. آزمایش های اصلی برای تشخیص سوراخ قلب بر اساس سن نوزاد یا کودک و شرایط بیماری او میتواند متفاوت باشد. در ادامه به این آزمایش ها اشاره میکند :

الکتروکاردیوگرام – نوار قلب

تست نوار قلب در تشخیص مشکلات مربوط به دریچه‌های قلب، عضلات و ریتم به پزشک کمک میکند. الکتروکاردیوگرام فعالیت الکتریکی و مقداری از فعالیت مکانیکی قلب را ثبت میکند.

اکوکاردیوگرام – اکوی قلب

آزمایش اکوی قلب رایج ترین روش تشخیص مشکلات قلب است. در اکوکاردیوگرافی از امواج صوتی دارای فرکانس بالا (که ما فوق صوت نیزنامیده می‌شود) برای ایجاد یک تصویر متحرک از قلب استفاده می‌شود. به وسیله اکوی قلب میتوان بزرگی سوراخ و جریان خون گذشته شده از مجرا را مشخص کرد. همچنین به وسیله اکوی قلب جنین می توان پیش از تولد جنین سلامت قلب و عملکرد آن را به طور کامل بررسی کرد.

تصویر برداری اشعه ایکس X قفسه سینه

تصویر برداری اشعه X برای مقاصد متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرد که شامل تشخیص شکستگی استخوان ، تشخیص بعضی از عفونتهای داخلی(مثل سینوزیت)، جستجوی یک توده در اعضای داخلی بدن مثل ریه و … می باشد. پزشک با بررسی تصویر اشعه ایکس وضعیت قلب و ریه کودک را بررسی میکند.

کاتتریزاسیون قلب

کاتتریزاسیون و کاتترگذاری قلب یک روش تهاجمی است که به پزشکان کمک می‌کند، برخی از بیماری‌های قلب را تشخیص دهند و گاهی حتی بیماری را درمان کنند. برای انجام این عمل، یک لوله دراز، باریک و انعطاف‌پذیر در ناحیه کشاله ران به درون شریان وارد می‌شود، و از طریق آن به سوی قلب هدایت می‌شود.

راه های درمان سوراخ قلب در نوزادان و کودکان

همان‌طور که در قسمت‌های قبل به آن اشاره شد خوشبختانه بیشتر کودکان و نوزادانی که مبتلا به نقص قلبی مادر زادی هستند بدون نیاز به اقدام مداخله ای و … تنها به کمک دارو و به مرور زمان بهبود پیدا می‌کنند زیرا در این صورت بیماری آنها خطرناک و جدی نبوده و همچنین آنها می‌توانند تمام فعالیت‌های روزانه خود را به راحتی و بدون کوچک‌ترین مشکلی انجام دهند ولی می‌بایست حتماً در هنگام انجام امور مربوط به دندان پزشکی مراقبت‌های لازم به عمل آورند زیرا در این گونه افراد بیمار تا بعد از بهبودی کامل نباید هیچ گونه عفونتی وارد خون گردد. اصلی ترین روش های درمان سوراخ قلب عبارتند از:

تجویز دارو 

انجام کاتتریزاسیون

عمل جراحی

پیشگیری از ایجاد سوراخ قلب

افرادی که اقوام درجه اول آن ها به این مدل از مشکلات دچار هستند، احتمال ابتلای فرزند آن ها به بیماري قلبی مادرزادی افزایش می یابد. به طوریکه پيش بيني ميشود شیوع مشکلات قلبی در این نوزادان 10 برابر بیش تر از کودکانی است که در خانواده، فرد مبتلا به بیماري قلبی ندارند.

• خودداری از مصرف دارو بدون دستور پزشک
• پرهیز از قرار گیری در معرض اشعه‌های مضر
• اطمینان از سلامتی بدن و ابتلا نبودن به عفونت‌هایی مانند سرخجه و…