کوآرکتاسیون آئورت

کوآرکتاسیون آئورت یا همان تنگی آئورت نوعی بیماری مادرزادی نهان است که به فشردگی و تنگ شدن مسیر رگ‌های اصلی قلب گفته می شود. این نقص طبیعی در بین هر ده هزار نوزاد متولد شده یک بار دیده می شود و تقریباً 5% تا 10% از جامعه آماری نقص‌های مادرزادی قلب را به خود اختصاص می دهد. در این مقاله قصد داریم درباره انواع تنگی آئورت، راه‌های تشخیص و چگونگی درمان آن صحبت کنیم.

ویدئو بیماری کوآرکتاسیون آئورت

در فیلم که توسط دوست و همکار گرامی جناب آقای دکتر محمدرضا راد گودرزی تهیه شده است می توانید با این بیماری  و روش پیشگیری از آن توسط اکو کاردیگرافی (اکوی قلب) بیشتر آشنا شوید .

علائم و تشخیص کوآرکتاسیون آئورت

تنگی شریان آئورت , به طور کلی این بیماری ممکن است از نظر شدت خفیف یا قوی باشد. این موضوع به دو عامل بستگی دارد. عامل اول محل تنگ شدن و گرفتگی آئورت است و عامل دوم، شدت گرفتگی آن. از نظر محل گرفتی رگ، کوآرکتاسیون به دو دسته تقسیم می شود:

1. Preductal
2. Postductal

یعنی ممکن است محل گرفتگی و تنگ شدگی رگ قبل از داکتوس آرتریوزوس یا پس از آن باشد. در حالت اول یعنی گرفتگی پیش از داکتال این بیماری احتمالاً را می توان در کودکان شیرخوار با استفاده از آزمایش اکو قلب جنین تشخیص داد و از این رو به آن کوآرکتاسیون شیرخواران نیز می گویند. البته این تشخیص زود هنگام منوط به قوی بودن شدت بیماری در نوزادان است که خود را در سیانوزه شدن برخی نقاط پوست مانند منطقه تحتانی یا دست و پاها نشان می دهد.

تنگی شریان آئورت , حالت دوم این بیماری یعنی گرفتگی پس از داکتال، حالتی است که به ندرت در نوزادان قابل تشخیص خواهد بود و از این رو به آن کوآرکتاسیون بزرگسال نیز گفته می شود. این بیماری در بزرگسالان در صورت شدید بودن با علائم زیر قابل تشخیص است:

• عدم تحمل فعالیت
• سردرد مکرر
• تنگی نفس
• درد قفسه سینه
• خونریزی از بینی
• یخ کردن یا درد پاها بعد از فعالیت
• تفاوت فشار خون در دست و پا (فشار خون بالا در دست و فشار خون پایین در پا)
• فشارخون بالای مقاوم به درمان

البته گفتنی است که دیدن هر یک از این علائم به خودی خود دلیلی بر تشخیص دقیق این بیماری نخواهد بود و تشخیص نهایی تنها از طریق آزمایشات لازمه انجام می گیرد. فرایند آزمایشاتی که برای تشخیص کوآرکتاسیون آئورت در بزرگسالان انجام می گیرد عبارتند از:

• نوار قلب
• عکس ساده قفسه سینه
• اکوکاردیوگرافی
• سی‌تی‌اسکن قفسه سینه
• ام‌آر‌آی قفسه سینه
• آنژیوگرافی آئورت

که البته اگر علائم به اندازه کافی معین کننده باشند، نیاز به طی کردن تمامی مراحل فوق نخواهد بود و تشخیص ساده تر انجام خواهد شد.

دلایل بروز بیماری تنگی آئورت

تنگی شریان آئورت , این بیماری یک نقص مادرزادی است که محققان هنوز دلیل اصلی آن را کشف نکرده اند؛ اما آنچه مهم است این است که کوآرکتاسیون آئورت ممکن است تا سالیان سال بدون علامت و نشانه در بدن باشد و یا علائم آن به حدی محرز نباشد که فرد خود را نیازمند مراجعه به پزشک بداند. با این حال اما داشتن کوآرکتاسیون آئورت می تواند برای نوزادان و بزرگسالان عوارض جسمی را به همراه داشته باشد.

عوارض کوآرکتاسیون آئورت

در نوزادان این عوارض ممکن است شامل رنگ پریدگی پوست، تنفس دشوار، عدم میل به غذا خوردن، تحریک پذیری بالا، عرق کردن بیش از اندازه طبیعی و در حالت‌های حادتر منجر به سکته قلبی کودک و یا نارسایی جدی قلب و حتی مرگ شود.

• در بزرگسالان اما این عوارض ممکن است به شکل:
• ضعف عضلانی و جسمانی
• فشار خون بالا (به شکلی که با دارو نیز به سختی کنترل شود)
• گرفتگی و سردی پاها
• درد سنگین قفسه سینه
• سردردهای مکرر
• تنگی ناگهانی نفس

و در شرایط خاص منجر به حمله قلبی شود.

بنابراین در صورت بروز چنین علائمی نیاز است که حتماً به پزشک متخصص قلب مراجعه شود تا بیماری پیش از رسیدن به مراحل سخت و عوارض غیرقابل جبران، در فرایند درمان قرار بگیرد. در ادامه درباره انواع راه‌های درمانی کوآرکتاسیون آئورت صحبت خواهیم نمود.

روش‌های درمان کوآرکتاسیون آئورت

امروزه روش‌های متعددی برای درمان این بیماری توصیه می شود که با توجه به وضعیت بیماری و نوع و شدت کوآرکتاسیون انتخاب می شود. تنگی شریان آئورت , پیش از این تنها روش شناخته شده برای درمان این عارضه تنها جراحی قلب بود، اما امروزه روش‌های دیگری نیز برای حل این مشکل مورد استفاده قرار می گیرند. تمامی راه‌های درمانی این بیماری عبارتند از:

• آنژیوپلاستی با بالون

آنژیو پلاستی نیز روش دیگری است که برای گرفتگی‌های یا تنگی‌های نسبتاً خفیف تر مورد استفاده قرار می گیرد. در این روش یک لوله نازک موسوم به کاتتر که در قسمت سر خود دارای یک بالن است از طریق رگی در پا به مسیر گرفتگی آئورت رفته و وقتی به محل کوآرکتاسیون آئورت رسید، بالون باد می شود تا بتواند بخشی از گرفتگی را رفع نماید.

• عمل جراحی

شایع ترین و قدیمی ترین روش درمان تنگی شریان آئورت عمل جراحی قلب است که با هدف بریدن قسمت گرفته رگ و اتصال دو بخش دیگر به هم انجام می گردد. گاهی هم ممکن است عمل بایپس انجام شود که این بستگی به تشخیص پزشک و محل گرفتگی سرخرگ قلب دارد. عمل جراحی در اغلب اوقات برای گرفتگی‌های کوتاه بهترین گزینه است.

جراحی و کوتاه کردن آئورت، یکی از روش های درمان کوآرکتاسیون

• قرار دادن استنت

استنت لوله‌ای کوچک و توری شکل است که ممکن است در همان عمل آنژیوپلاستی و بالون زدن، پس از انجام کار بالون در قسمت گرفتگی رگ قرار داده شود. این عمل زمانی انجام می گیرد که تشخیص پزشک نشان دهد کوآرکتاسیون از نوعی است که پس از بازگشایی با بالون می تواند مجدداً تبدیل به گرفتگی شود. در این مرحله همه چیز بستگی به تشخیص پزشک دارد. به عنوان مثال وقتی همراه کوارکتاسیون، آنوریسم نیز تشخیص داده شود، ترمیم آن با استنت‌گرافت (استنت پوشش‌دار) صورت می‌گیرد. یعنی بجای استنت عادی از استنت پوشش دار برای باز نگهداشتن آن قسمت از آئورت استفاده می شود.

جمع بندی

مهم‌ترین بخش فرایند درمان بیماری کوآرکتاسیون آئورت، مرحله تشخیص به موقع است که با توجه بیمار به علائم نام برده میسر می شود. تنگی شریان آئورت , بسیار مهم است که به علائم جسمی خود در این زمینه توجه ویژه داشته باشید و مسائل و مشکلات جسمی خود را جدی قلمداد کرده و با پزشک متخصص در میان بگذاریم. گاهی ممکن است این علائم شامل ضعف عضلانی و سردی پاها در جوانی باشد که در صورت عدم توجه در سنین بالاتر می تواند منجر به بیماری فشار خون یا حمله قلبی یا نارسایی قلبی شود که در آن صورت فرایند درمان به نسبت سخت تر خواهد بود و خطرات بیشتری متوجه بیمار خواهد شد.